Topografia

Jak pokazuje porównanie obydwu zdjęć z lat 1945 i 2006, Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau nie pokrywa się topograficznie i architektonicznie z byłym obozem koncentracyjnym. Po wojnie teren obozu i znajdujące się na nim artefakty budowlane podlegały rozmaitym przekształceniom wskutek różnych form ich wykorzystywania. Liczne historyczne budynki zostały zmodernizowane, rozebrane lub zniszczone. Po niektórych pozostały dzisiaj tylko ślady i resztki.

Twórcy Muzeum – Miejsca Pamięci Dachau w 1965 r. kierowali się warunkiem, stawianym przez byłych więźniów, aby odrestaurować i zachować substancję budowlaną szczególnie ważną i charakterystyczną dla upamiętnienia cierpienia więźniów obozu koncentracyjnego. Inne pozostałości budowlane zostały świadomie usunięte.

Materialne pozostałości na terenie obozu koncentracyjnego służą dzisiaj pomocą do przekazywania wiedzy o historycznych skutkach prześladowczej i eksterminacyjnej polityki reżymu nazistowskiego. Metodyczną zasadą przewodnią przy tworzeniu miejsca pamięci jest zachowanie historycznych reliktów i ich oznakowanie jako takich. Późniejsze przekształcenia i zmiany znakowane są jako warstwy chronologiczne.

Jako miejsce nauki i przepracowywania historii narodowego socjalizmu ma ono charakter muzealny. W historycznych budynkach znajdują się wystawy, na zewnątrz tablice informacyjne służą zwiedzającym pomocą orientacyjną.

Ponadto znajdują się na tym terenie liczne pomniki, kamienie i tablice pamiątkowe oraz groby. Jako miejsce upamiętniania ofiar dyktatury nazistowskiej Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau spełnia ważną funkcję w międzynarodowej kulturze pamięci.

To zdjęcie lotnicze ukazuje obóz koncentracyjny Dachau w dniu 20 lipca 1945 r. Zakolorowane miejsca oznaczają poszczególne strefy obozu, które spełniały rozmaite funkcje.

Strefa oznaczona kolorem zielonym obejmuje obóz dla więźniów. Wyraźnie widać szeregi symetrycznie stojących 34 baraków. W 30 z nich mieszkali więźniowie.

Stefa pomarańczowa wskazuje na miejsce, gdzie znajdowały się powierzchnie uprawne, nazywane przez SS bagatelizująco „zielnikiem”. Teren ten był częścią „Niemieckich Doświadczalnych Zakładów Wyżywienia i Zaopatrzenia GmbH” (DVA), przedsiębiorstwa założonego przez SS w celu hodowli i badania roślin leczniczych. Od 1938 r. więźniowie musieli tutaj świadczyć pracę przymusową. Z powodu ciężkich warunków pracy przy uprawie ziemi więźniowie nazywali ten teren „plantacją”.

Podlegający komendanturze teren obozowego SS oznaczony jest na niebiesko. Znajdowały się tu służbowa siedziba komendanta obozu i kwatery esesmanów pilnujących więźniów oraz kompleks krematoryjny.

Strefa żółta to obóz szkoleniowy SS, w którym esesmańska załoga obozu koncentracyjnego otrzymywała przeszkolenie ideologiczne i wojskowe. Ponadto znajdowały się w te strefie budynki administracyjne, mieszkalne, stołówkowe oraz warsztaty, obsługiwane przymusowo przez więźniów. Pod koniec wojny obszar obozu koncentracyjnego Dachau obejmował powierzchnię ponad dwóch kilometrów kwadratowych.

Na tym zdjęciu lotniczym widać obszar byłego obozu koncentracyjnego Dachau w roku 2006. Strefa zielona oznacza Muzeum – Miejsca Pamięci Obozu Koncentracyjnego Dachau. Leży ono na terenie byłego obozu więźniarskiego, kompleksu krematoryjnego oraz w niewielkiej części na terenie podlegającym wówczas komendanturze obozowej. Znajduje się tam dzisiaj, zaznaczony kolorem liliowym, Karmel pw. Najświętszej Krwi.

Spory obszar byłego obozu koncentracyjnego, będący wtedy strefą SS, wykorzystywany jest obecnie przez Bawarską Policję Prewencyjną. Oznaczony na żółto, oddzielony jest od Muzeum ogrodzeniem i nie jest dostępny dla osób postronnych.  Po wojnie amerykańskie władze wojskowe utworzyły w tym miejscu obóz internowania i bazę wojskową. W 1972 r. teren przejął rząd bawarski, oddając go w użytkowanie jednostce Bawarskiej Policji Prewencyjnej.

Teren założonych przez SS „Niemieckich Doświadczalnych Zakładów Wyżywienia i Zaopatrzenia GmbH” (DVA) ma dzisiaj w większości charakter przemysłowy, ale centralny kompleks budynków z czasów obozowych zachował się. Kompleks ten jest własnością miasta Dachau.