Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau od 1945 r. do dzisiaj

Obóz służył za schronienie byłym więźniom, chorym i bezpaństwowcom, lub czekającym na repatriację. Wojska amerykańskie zaopatrywały ich w żywność i leki.

Wojska amerykańskie przekształciły były obóz SS oraz były obóz więźniarski w obóz dla internowanych działaczy NSDAP i członków SS. Na terenie byłego obozu SS odbyła się seria procesów (Dachauer Prozesse). Przed amerykańskim trybunałem wojskowym przeprowadzono 489 postępowań i wystąpiono z 672 oskarżeniami.

Wojska amerykańskie przekazały teren byłego obozu więźniarskiego landowi Bawarii. Rząd Bawarii zdecydował o utworzeniu tam obozu przejściowego dla wysiedleńców, który później otrzymał nazwę „Wohnsiedlung Dachau Ost“ (osiedle mieszkaniowe Dachau-wschód).

W miejsce międzynarodowego komitetu więźniów powstał Międzynarodowy Komitet Dachau (Comité International de Dachau, CID). Dodatkowa umowa do zawartych między Niemcami a Francją układów paryskich obejmowała szczególną ochroną groby ofiar reżimu nazistowskiego. Niemal w ostatniej chwili udało się zapobiec wyburzeniu byłego krematorium.

Gremium złożone z przedstawicieli instytucji publicznych i stowarzyszeń, którego niemal wszyscy członkowie wywodzili się z kręgów byłych prześladowanych, wsparło inicjatywę CID, dotyczącą utworzenia miejsca pamięci.

Johannes Neuhäusler, biskup pomocniczy Monachium, zainicjował budowę Kaplicy pw. Lęku Chrystusa Przed Śmiercią na terenie byłego obozu więźniarskiego. Kaplica została poświęcona podczas Światowego Kongresu Eucharystycznego w obecności 50.000 osób.

CID oraz rząd landu Bawarii zawarły porozumienie dotyczące utworzenia miejsca pamięci na terenie byłego obozu więźniarskiego. Rozpoczęto rozbiórkę baraków, które były w fatalnym stanie technicznym i z racji ich wykorzystania po wojnie zostały przebudowane, i rozpoczęto budowę dwóch zrekonstruowanych baraków modelowych. Ponadto zlecono renowację murów i wież strażniczych.

22 listopada 1964 r. Johannes Neuhäusler poświęcił Karmel pw. Najświętszej Krwi.

Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau otwarto 9 maja 1965 r., prezentując nową wystawę dokumentalną.

30 kwietnia 1967 r. bawarski biskup krajowy Hermann Dietzfelbinger poświęcił ewangelicki Kościół Pojednania. Niedługo później, 7 maja, rabin David Spiro dokonał uroczystego poświęcenia Żydowskiego Miejsca Pamięci.

8 września 1968 r. odsłonięto Pomnik Narodów autorstwa Nandora Glida. Rzeźbiarz, który jako Żyd był prześladowany przez nazistów w swojej jugosłowiańskiej ojczyźnie, wygrał konkurs rozpisany wśród artystów przez CID.

Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau rozwijało się coraz bardziej w ośrodek kształcenia politycznego. Do głosu doszły też „zapomniane“ grupy więźniów jak Sinti, Romowie, Świadkowie Jehowy i homoseksualiści. Wiosną 1980 r. grupa Sinti i Romów ogłosiła strajk głodowy w proteście przeciwko utrzymującej się dyskryminacji.

Od pięćdziesiątej rocznicy wyzwolenia KZ Dachau zainteresowanie opinii publicznej losem ofiar oraz pracą Muzeum – Miejsca Pamięci stale rosło. Zadanie opracowania nowej koncepcji miejsca pamięci powierzono radzie naukowej. 29 kwietnia 1995 metropolita niżnowogrodzki i arzamaski Mikołaj Kutepow poświęcił Kaplicę Prawosławną.

W byłym więzieniu obozowym, tzw. bunkrze, otwarto nową wystawę dotyczącą tego budynku.

2 maja 2003 r. otwarto Wystawę Główną w byłym budynku gospodarczym. Motyw przewodni wystawy podąża śladem „Drogi Więźniów“.

Z okazji 60-tej rocznicy wyzwolenia KZ Dachau wejście na teren Muzeum – Miejsca Pamięci Dachau dopasowano do faktów historycznych. Zwiedzający mogą wchodzić na teren byłego obozu więźniarskiego przez Jourhaus i bramę.

29 kwietnia 2009 r. otwarto nowe Centrum Informacyjne dla Zwiedzających.

Nocą z 1 na 2 listopada 2014 r. nieznani sprawcy ukradli furtkę, będącą fragmentem bramy Jourhausu z napisem „Arbeit macht frei“. W następnym roku zastąpiono skradziony element repliką.

W uroczystościach z okazji 70-lecia wyzwolenia KZ Dachau uczestniczyło 130 byłych więźniów i wyzwolicieli wraz z rodzinami. Kanclerz Niemiec dr Angela Merkel dziękowała ocalałym za ich zaangażowanie w dawanie świadectwa tamtych czasów i złożyła hołd zmarłym w obozie koncentracyjnym Dachau.

22 lutego 2017 r. skradziony fragment bramy z napisem „Arbeit macht frei“ powrócił do Muzeum – Miejsca Pamięci Dachau. Został znaleziony na jednym z parkingów w norweskim mieście Bergen. Po odrestaurowaniu stał się częścią Wystawy Głównej i jest prezentowany w przeszklonej gablocie.